Astronomievereniging Orion – KNVWS West-Brabant organiseert op woensdag 12 februari 2025 voor leden en niet-leden een lezing over laagfrequente radioastronomie. De lezing wordt gegeven door Prof. Mark Bentum.

Mark Bentum is hoogleraar Radio Science aan de Technische Universiteit Eindhoven. Daarnaast is hij werkzaam bij ASTRON in Dwingeloo als hoofd van de afdeling Astronomy & Operations. Hij werkt aan nieuwe technieken en nieuwe radiotelescopen op lage waarneemfrequenties; is actief binnen het nieuwe (internationale) instrumentatieprogramma van de Square Kilometer Array en is daarnaast een enthousiaste docent op het gebied van elektromagnetisme en draadloze communicatie.

Nederland staat al decennia lang aan de wereldtop van de sterrenkunde. Vooral op instrumentatiegebied, onder ander met de Westerbork radiotelescoop en met LOFAR (Low-Frequency Array – een radiotelescoop met duizenden radioantennes tussen Exloo en Buinen in Drenthe). Toch is er nog steeds een frequentiegebied wat nog nooit is waargenomen, het gebied onder de 15 MHz. Signalen uit het heelal worden namelijk tegengehouden door onze atmosfeer en zijn daardoor dus niet waarneembaar op aarde. Juist dit frequentiegebied kan ons iets leren over het vroege heelal en over exoplaneten. We moeten dus de ruimte in! In deze lezing zal Mark de wetenschappelijke mogelijkheden in detail bespreken van laagfrequente radioastronomie, alsmede hoe ze dit instrument willen gaan realiseren.

Niet-leden kunnen zich aanmelden bij de secretaris: info@knvws-west-brabant.nl. Na het overmaken van een bedrag van € 7,50 op IBAN: NL63 RABO 0185248454 t.n.v. Orion, onder vermelding van “Lezing 12-02”, wordt u op de lijst geplaatst. De lezing wordt gegeven in het Huis van de Westrand, Sint Lucasplein 3, Roosendaal, en begint om 20.00 uur, inloop vanaf 19.30 uur.

Astronomievereniging Orion – KNVWS West-Brabant organiseert op woensdag 18 december 2024 voor leden en niet-leden een lezing over straling.

De lezing wordt gegeven door Niels Nelson. Niels geeft al meer dan 30 jaar les in sterrenkunde en is docent natuurkunde. Daarnaast is hij vrijwilliger op twee Noord-Brabantse Volkssterrenwachten. Niels Nelson is ere-lid van Astronomievereniging Orion.

In de omgeving van een mens zijn er fotonen (lichtdeeltjes) van het zichtbare licht die ons met bundels helpen om in het daglicht te zien en waarmee we, mits ze zelf zichtbaar licht uitstralen, de sterrenhemel ’s nachts kunnen bekijken. Door de techniek weten we ook van onzichtbare straling uit de rest van het elektromagnetische spectrum. We maken o.a. gebruik van centimeterradiogolven bij de techniek van onze mobiele telefoon.

Middelbare scholieren in Nederland, die voor een Natuurprofiel leren, worden zo vertrouwd gemaakt met tabel 19B uit het informatieboek voor natuurwetenschappen BINAS. Bij elk soort licht hoort een energie, de fotonen-energie, die wordt gemeten in elektron-Volt (eV). Onze dagelijkse waarnemingen vinden plaats rondom een fotonenenergie van 10eV. Onze mobiele telefoons gebruiken de fotonenenergie van micro (ofwel 10 tot de macht -6) eV en zijn daardoor ook ongevaarlijk voor ons.

Heel anders is het echter het geval onder aan de tabel 19B waar de zogenaamde harde gammastraling fotonenergieën bereiken van Giga-eV (Giga = 1 miljard) en Tera-eV (Tera = 1 biljoen). Direct kan deze straling ons aardoppervlak niet bereiken vanwege onze straling-absorberende dampkring. Met experimenten op ruimtestations en ruimtesondes kunnen we wel een indicatie van dit soort ultrahoog energetische bronnen. In de sterrenkunde kennen we dan kosmische deeltjes waarvan de oorsprong nog onbekend is. Al sinds 1912 bestaan er metingen van dergelijke ultrahoge energetische deeltjes.

In de jaren 80 en 90 uit de vorige eeuw werden mysterieuze gamma-stralende flitsen ontdekt. Ook tijdens een korte doodskreet van een stervende zware ster via een supernova-explosie worden dergelijke ultrahoge energetische straling uitgezonden. Dergelijke straling wordt aangeduid met GRB (Gamma-ray burst, oftewel Gamma-straling uitbarsting). Sinds de ontdekking van botsende neutronensterren van GRB 170817 in augustus 2017 waarbij de andere tak van sterrenkunde, die van de gravitatiegolven-detectie ons helpt, komen we iets dichterbij deze ultra hoge energetische bronnen.

Niet-leden kunnen zich aanmelden bij de secretaris: info@knvws-west-brabant.nl. Na het overmaken van een bedrag van € 7,50 op IBAN: NL63 RABO 0185248454 t.n.v. Orion, onder vermelding van “lezing 18-12”, wordt u op de lijst geplaatst. De lezing wordt gegeven in het Huis van de Westrand, Sint Lucasplein 3, Roosendaal, en begint om 20.00 uur, inloop vanaf 19.30 uur.

Op vrijdag 25 oktober tussen 19:30 tot max. 22:30 organiseert astronomievereniging Orion – KNVWS West-Brabant een avond voor het publiek in het kader van de Nacht van de Nacht.

Deze avond wordt gehouden bij Scouting Baden Powel aan de Kalverstraat 1 in Roosendaal.

Nacht van de Nacht is om aandacht te vragen voor lichtvervuiling. Op veel plaatsen in Nederland gaan de lichten uit, zodat er o.a. weer een veel beter zicht op de sterrenhemel is.

Leden van de vereniging zullen aanwezig zijn met meerdere telescopen en indien het te bewolkt is worden er lezingen gehouden binnen in de zaal.

Toegang is gratis.