JUICE. Is er buitenaards leven op de ijsmanen van Jupiter?

Astronomievereniging Orion – KNVWS West-Brabant organiseert op woensdag 11 juni 2025 voor leden en niet-leden een lezing over de JUICE-missie, welke officieel bekend is als ‘Jupiter Icy Moons Explorer’. Het is een ruimtesonde van ESA die op 14 april 2023 is gelanceerd en als doel heeft de drie grootste manen van Jupiter te verkennen, t.w. Europa, Ganymedes en Callisto.

Deze lezing is interessant voor een ieder die geïnteresseerd is in het leven op planeet Aarde en nieuwsgierig is naar wat de verkenning van deze ijsmanen aan nieuwe waarnemingen en inzichten zal opleveren.

De lezing wordt gegeven door Dr. Ir.Dominic Dirkx. Hij is gespecialiseerd in de dynamica van planetaire missies en is universitair docent aan de faculteit luchtvaart- en ruimtevaart van de TU Delf en is de Project Scientist van het PRIDE experiment op de JUICE missie, lid van de JUICE-Clipper Steering Committee en projectleider van de open-source Tudat software.

Het onderzoek van de missie zal zich richten op het onderzoeken of er onder de ijslagen van deze manen oceanen van vloeibaar water zijn, en om te achterhalen of dit water geschikt is voor leven. De ruimtesonde beschikt over verschillende instrumenten om magnetische velden, straling en plasma’s van Jupiter en zijn manen te meten. JUICE zal bij Jupiter aankomen in juli 2031. Het wordt de eerste ruimtesonde die zich in een baan van een andere planeet gaat begeven.

Niet-leden kunnen zich aanmelden bij de secretaris: info@knvws-west-brabant.nl. Na het overmaken van een bedrag van € 7,50 op IBAN: NL63 RABO 0185248454 t.n.v. Orion, onder vermelding van “Lezing 11-06”, wordt u op de lijst geplaatst. De lezing wordt gegeven in het Huis van de Westrand, Sint Lucasplein 3, Roosendaal, en begint om 20.00 uur, inloop vanaf 19.30 uur (Let op: pinnen is niet mogelijk).

Astronomievereniging Orion – KNVWS West-Brabant organiseert op woensdag 14 mei 2025 voor leden en niet-leden een lezing over de wetenschappelijke geschiedenis van Melkwegstelsels.

De lezing wordt gegeven door Eltjo Wubbena. Hij is bijna 60 jaar actief als amateur-sterrenkundige en gespecialiseerd in het waarnemen van veranderlijke sterren. Van 1975 tot 1985 was hij voorzitter van de (Koninklijke) Vereniging voor Weer en Sterrenkunde en is lid van de adviescommissie voor de Dr. J. van der Bilt prijs. Hij heeft geneeskunde gestudeerd in Groningen en is jarenlang huisarts geweest in Oosterhout.

Als we 101 jaar terug in de tijd konden gaan zouden we in een tijd komen waarin astronomen nog dachten dat de Melkweg het hele heelal was. Maar als we honderd jaar terug zouden gaan dan zouden we zien dat de meeste astronomen het erover eens zijn dat dit niet waar is. Het is namelijk 100 jaar geleden dat Edwin Hubble een heelal met sterrenstelsels onthulde voorbij ons eigen stelsel.

Eltjo Wubbena neemt ons mee in een stuk wetenschappelijke geschiedenis, en met name vanaf 1925 tot heden. Rond 1800 was over de afstanden van sterren niet veel meer bekend, dan dat ze verder weg waren dan de Maan. Pas in 1836 kon Bessel de eerste meting doen, de dubbelster 61 Cygni ca. 11 lichtjaren bij ons vandaan. Met grotere instrumenten zag en fotografeerde men nevelachtige structuren en ontstond het onderscheid tussen kometen en extragalactische objecten. Rond 1920, via de “periode-lichtkrachtwet” van Miss Leavitt kon men de afstanden en posities van bolvormige sterrenhopen bepalen en zo, ongeveer de afmetingen van ons eigen Melkwegstelsel. Weer later via de eigenschappen van supernova’s de afstanden tot andere melkwegstelsels (Shapley) en via de roodverschuiving de afstanden nog veel verder in het Heelal (Hubble).

De voordracht wil een overzicht laten zien van deze snelle kennistoename en hoe bijzonder het is, dat met een enorm doorzettingsvermogen en geduld van sommige wetenschappers dit allemaal tot stand is gekomen.

Niet-leden kunnen zich aanmelden bij de secretaris: info@knvws-west-brabant.nl. Na het overmaken van een bedrag van € 7,50 op IBAN: NL63 RABO 0185248454 t.n.v. Orion, onder vermelding van “Lezing 14-05”, wordt u op de lijst geplaatst. De lezing wordt gegeven in het Huis van de Westrand, Sint Lucasplein 3, Roosendaal, en begint om 20.00 uur, inloop vanaf 19.30 uur (Let op: pinnen is niet mogelijk).

Astronomievereniging Orion – KNVWS West-Brabant organiseert op woensdag 9 april 2025 voor leden en niet-leden een lezing over het ontstaan van de elementen.

De lezing wordt gegeven door Prof. Henny J.G.L.M. Lamers van het Astronomisch Instituut, Universiteit van Amsterdam. Hij is een bekende popularisator van de sterrenkunde, en gaf meer dan 850 populaire lezingen in binnen en buitenland. Hij is een meester in het eenvoudig uitleggen van moeilijke verschijnselen.

De chemische elementen waaruit wij zijn opgebouwd zijn grotendeels ontstaan in sterren. Sterren worden geboren uit reusachtige gasnevels die in de ruimte zweven. De elementen die ze gedurende hun leven produceerden door kernfusie kwamen aan het eind ervan vrij toen sterren hun buitenlagen afstoten, de ruimte in. De uitgestoten gassen vormden nieuwe nevels en daaruit ontstonden weer nieuwe sterren. Zo is er sprake van “kosmische reclycing”. De zon, de aarde en ook de mens zijn gevormd uit sterrenstof, dank zij deze recycling.

In deze lezing bespreekt hij welke elementen waar en hoe zijn gevormd. Waterstof en helium komen uit de oerknal, maar hun verhouding is later door veel generaties sterren veranderd. De koolstof atomen, die de basis vormen van ons leven, zijn voornamelijk in lichte sterren zoals de zon gemaakt door kernfusie en komen vrij in hun sterrenwind. Maar het zuurstof dat we in en uit ademen is gemaakt in zware sterren. Metalen als ijzer en nikkel komen van ontploffende zware sterren aan het eind van hun leven. En nog zwaardere elementen, zoals lood en platina worden niet gedurende het leven van sterren gemaakt, maar in supernova explosies.

Hij legt uit wat fusieprocessen zijn, in welke sterren ze optreden, welke elementen daarbij geproduceerd worden en hoe die vrijkomen voor recycling. Daarbij laat hij o.a. ook zien het vele stikstof, waar de natuur in Nederland last van heeft, gevormd wordt in een bijzonder proces dat lijkt op een verkeersopstopping op de rondweg om Parijs.

Niet-leden kunnen zich aanmelden bij de secretaris: info@knvws-west-brabant.nl. Na het overmaken van een bedrag van € 7,50 op IBAN: NL63 RABO 0185248454 t.n.v. Orion, onder vermelding van “Lezing 09-04”, wordt u op de lijst geplaatst. De lezing wordt gegeven in het Huis van de Westrand, Sint Lucasplein 3, Roosendaal, en begint om 20.00 uur, inloop vanaf 19.30 uur (Let op: pinnen is niet mogelijk).